Xứ Đông Đồ Sơn
Đến đời Nguyễn Minh Mạng , các năm thứ 10 (1829) , thứ 11 (1830) thứ 13(1832), triều đình đều nhận được chỉ dụ của nhà vua phải xem xét vùng biển Hải Dương , cả 3 lần đình nghị đều trình lên “Đồ Sơn (Hải Dương) càng xung yếu” – “Cửa biển Đồ Sơn thực là quan trọng , phải lập tức đặt 1 đồn lớn ở đấy”.Cả 3 lần đều được nhà vua chuẩn y thi hành ngay .Sau lại chuẩn y cho khôi phục đồn Minh Liễn ở phía sau Đồ Sơn, tập trung binh thuyền của tỉnh Hài Dương , 300 biền binh ở hữu quân , 100 thủy sư cùng hỏa khí , súng ống đến đóng đồn để tuần phòng bờ biển .Đời Lý , Trần ,tháp Tường Long được coi là đài quan sát , là phong hỏa đài để thông tin khi có binh thuyền giặc .Các cụ già Đồ Sơn giải thích núi Mấu Sơn còn gọi là núi Chòi Mòng có nguồn gốc từ đó .Thời Pháp thuộc , ở đây đặt pháo đài để khống chế tất cả các cửa sông quanh vùng .Họ đặt pháo đài Cát Bà , sau lại đặt thêm pháo đài Vạn Mỹ cạnh cửa Cấm để bổ trợ cho pháo đài Đồ Sơn phòng phát xít Nhật đổ quân .Nhưng do tinh thần bạc nhược của quân đội Pháp nên mùa thu 1940, quân Nhật đổ bộ vào Văn úc tập hậu căn cứ Đồ Sơn mà pháo đài lớn Đồ Sơn không nổ được phát đại bác nào .Trong chiến đấu , yếu tố con người mới là điều kiện quyết định .Địa lợi hiểm yếu Đồ Sơn phải có yếu tố con người mới giành thắng lợi .Qủa vậy , dân Đồ Sơn theo truyền thống vẫn cho rằng các thế hệ tổ tiên của mình đã tham gia đội thủy binh của nữ tướng Lê Chân , của Đức Thánh Trần vì họ thạo nghề sông biển . Còn cắm cọc xuống dòng sông Bạch Đằng sóng dữ thì chỉ dân chài Đồ Sơn Hoàng Châu (Cát Hải) , Đình Vũ (An Dương)… Vốn quen dựng cọc quai xem đáy mới đảm đương được chiến thuật sáng tạo của “Ngô ,Trần – hai bậc Thánh Quân . Sông sâu mấy độ tẩy trần giáp binh”. Ký ức hồi cố của dân Đồ Sơn chắc có cơ sở . Căn cứ thủy quân Tháp Sơn của Đức Thánh Trần , của sông Đại Bàng thuộc huyện Ngh Dương , nơi bộ Thống soái đời Trần theo đường thủy vượt bể vào Thành Hóa , cùng trận thắng lớn ở vùng biển Đại Bàng thì chính sử có chép rõ thời gian , ngày 8 tháng riêng năm Mậu tý (1288).
Thuộc thời Minh , Đồ Sơn là căn cứ của nghĩa quân Đại Việt do nhà sư yêu nước Phạm Ngọc tu hành ở đây tổ chức tín đồ cùng nhân dân chống giặc .Trong phong trào Văn thân chống thực dân Pháp xâm lăng, Đồ Sơn là 1 căn cứ mạnh của Mạc Đĩnh Phúc trong những năm 1897-1898.Cùng thời gian này , Nguyễn Khổng , người Đồ Sơn nhận là dòng dõi của vua Gia Long đã cùng nhà sư Vương Quốc Chính xây dựng phong trào chống Pháp , lấy vùng Hương Sơn tỉnh Hà Tây ngày nay làm căn cứ địa. Anh sáng của Đảng Cộng Sản Việt Nam về đường lối cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân sớm soi sáng đến Đồ Sơn. Anh thanh niên vạn chài Nguyễn Thế Nhang đã tìm đến với Đảng , giác ngộ thêm một số thanh niên Đồ Sơn và đặt cơ sở cách mạng của Thành ủy Hải Phòng vào năm 1930-1931.Trong kháng chiến chin năm, dân Đồ Sơn một long theo Đảng , theo Chính phủ cụ Hồ .Mặc dù địch tàn sát , khủng bố dồn dân , đuổi làng , nhưng cơ sở kháng chiến luôn được giữ vững , xã Bàng La không một ai đi lính ngụy . Xã Bàng La và khu Mục Công đã bảo vệ an toàn cho nhiều lãnh đạo tỉnh Kiến Thụy trong những ngày địch đánh phá , càn quét lại, rồi chiếm đóng địa bàn Thái Bình –Hưng Yên-Hải Dương… Cũng chính cơ sở bí mật Bàng La , Mục Công đã bảo vệ đội biệt động tấn công đồn Dáu , tập kích sân bay Đồ Sơn . Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước , nhân dân Đồ Sơn vừa chiến đấu bảo vệ bờ biển , vừa tham gia chi viện chiến trường .Đồ Sơn vinh dự có bến tầu , nới xuất phát của những con tầy không số của Hải quân nhân dân Việt Nam mở “đường Hồ Chí Minh trên bienr “, chi viện có hiệu quả cho tiền tuyến lớn miền Nam , Bài học lịch sử lớn rút ra là phải luôn biết phát huy , bồi đắp tinh thần yêu nước , ý chí kiên cường của người Đồ Sơn trong tiến trình giữ vững địa bàn xung yếu của quốc gia này .
Với tinh thần dân chủ cao , Đồ Sơn trong lịch sử còn là căn cứ quan trọng của các phong trào khởi nghĩa như của Nguyễn Hữu Cầu (quận He) chống lại tập đoàn phong kiến Lê-Trịnh thối nát , của Phan Bá Vành chống lại triều Nguyễn …