Nguồn gốc tên gọi
Thời Lê , thầy địa lý Tả Ao biết ở vùng núi này có huyệt phát tích đế vương nên đã tìm đến. Khi ông tới chợ Nghi Dương vào quán nghỉ chân uống nước , hỏi thăm đường , bà hàng nươc mách : “Ông cứ đi qua Cổ , rồi qua Họng là đến Đầu”. Thầy địa lý tưởng bài hàng nước nói lớm . qua đò Họng mới sang được Đầu Sơn .Chuyện Tả Ao đến Đồ sơn là truyền ngôn . Còn việc đầu thế kỉ XVI nhân có lời sấm truyền “phương Đông có khí sắc thiên tử “ nên tháng 4 năm Tân mùi(15411) vua Lê Tương Dực sai Nghĩa Quốc Công Nguyễn Văn Lang đem thuật sĩ ra Đồ Sơn để yểm bùa trấn áp thì Đại Việt sử kí toàn thư có chép . Một số bản đồ địa lý thời Pháp cũng ghi đảo Hòn Dấu là Đầu Sơn , Thư của lãnh sự Hà Nội Kergaradec gửi Thống đốc Nam kì ngày 30-5-1877 cũng nhắc đến Đầu Sơn :”Tỉnh Hải Dương cách đây 3 năm từng là địa bàn của phong trào (hải tặc) quan trọng nhất …. Cách đây vài ngày , cũng bọn ấy đã cướp phá làng Đầu Sơn , cách hải đăng không xa …(AOM,Aĩ,13002). Vậy nên có thể coi Đầu Sơn là tên dân gian , còn Đồ Sơn là tên chữ . Sách Thủy Kinh chú của Lệ Đạo Nguyên còn ghi “Ở Nê lê có thành do vua A dục xây “.Nhiều nhà nghiên cứu cho Nê lê là vùng núi Đồ Sơn sau này .
Địa danh Đồ Sơn được Đại Việt sử lược nhắc đến đầu tiên khi ghi chép việc vua Lý Thánh Tông ngự ra cửa Ba Lộ cho xây tháp Đồ Sơn (tháp Tường Long) vào tháng 9 năm Mậu Tuất (1058) . Nhưng giới nghiên cứu đều thống nhất Đồ Sơn thời vua Hùng dựng nước thuộc địa bàn bộ Dương Tuyền , hay Thang Tuyền nước Âu Lạc . Đến thời Bắc thuộc thuộc về huyện An Định . Đến đời Lý ,Trần Hồ và thuộc Minh nằm trong địa bàn huyện AnLão . Năm 1469, vua Lê Thánh Tông thấy huyện này quá rộng nên cắt phần lớn đất huyện An Lão để lập thêm huyện Nghi Dương thuộc huyện Nghi Dương . Đời Mạc , đặt cấp tổng thì 3 xã Đồ Sơn , Đồ Hải , Ngọc Tuyền hợp thành một tổng gọi là tổng Đồ Sơn ; đến đời Đồng Khánh (1886-1889) Ngọc Tuyền đổi tên thành Ngọc Xuyên .Hai xã Phụ Lỗi , Bàng Động thuộc Nãi Sơn , Tiểu Bàng và thôn Trung Lộc .Hai xã Bàng Động và Tiểu Bàng vốn là một xã mang tên Đại Bàng , sau 1 trận dịch tễ lớn dân phải phiêu tán , khi lần lượt hồi cư mới chia thành 2 xã riêng biệt . Các tổng Đồ Sơn , Đại Lộc (tên cũ :Thiên Lộc) , Nãi Sơn (tên cũ :Tú Sơn) đều thuộc huyện Nghi Dương xứ Đông (đời Lê Thánh Tông gọi là Hải Dương). Thời Mạc , cả huyện Nghi Dương là trung tâm của Dương Kinh , kinh đô thứ 2 của vương triều này.
Năm 1897 , thực dân Pháp đặt Nha Hải Phòng rồi tỉnh Hải Phòng , Đồ Sơn thuộc về Nha , tỉnh Hải Phòng .Năm 1898, Pháp lập tỉnh Phù Liễn , Đồ Sơn thuộc về tỉnh này . Ngày 17-02-1906, tỉnh Phù Liễn , đổi tên là tỉnh Kiến An . Đến ngày 18-05-1909, chính quyền Pháp lập thị trấn Đồ Sơn gồm Đồ Sơn phố và Đồ Hải phố , đặt trưởng phố (chef quartier) để trông coi về hành chính , riêng an ninh chính trị xã hội do sở Cẩm Hải Phòng trực tiếp phụ trách . Còn xã Ngọc Xuyên chuyển thuộc tổng Nãi Sơn . Ngày 20-10-1923,Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định chuẩn y đạo Dụ ngày 29-9-1923 của vua Khải Định về việc mở rộng thành phố nhượng địa Hải Phòng .Do đó , thị trấn Đồ Sơn và huyện Hải An thuộc khu ngoại thành Hải Phòng .Do đó , thị trấn Đồ Sơn và huyện Hải An thuộc khu ngoại thành Hải Phòng . Nhưng đến 29-2-1924 , Toàn quyền Đông Dương lại ra Nghị định xóa bỏ khu ngoại thành , đưa thị trấn Đồ Sơn và huyện Hải An trả lại tỉnh Kiến An . Riêng khu nghỉ mát vẫn giữ là đất nhượng địa , còn hai xã Đồ Sơn, Đồ Hải thuộc tổng Tư Thủy , phủ Kiến Thụy .
Sau Khi Cách mạng tháng 8 thành công , năm 1946 tổng Đồ Sơn hợp nhất thành 1 xã mang tên Đồ Sơn , các xã thôn Phụ Lỗi , Bàng Động , Tiểu Bàng ,Trung Lộc hợp thành một xã mang tên Bàng La đều thuộc huyện Kiến Thụy. Ngày 14-03-1963 thành lập thị xã Đồ Sơn thuộc thành phố Hải Phòng gồm thị trấn Đồ Sơn và 2 xã Vạn Sơn Ngọc Hải. Ngày 7-4-1966 , chuyển xã Bàng La về thị xã Đồ Sơn .Ngày 26/12/1970, giải thể xã Bàng La chuyển các thôn và cụm dân cư của xã thành các tiểu khu thuộc thị xã Đồ Sơn .Ngày 5-3-1980, thành lập huyện Đồ Sơn gồm thị trấn Đồ Sơn , xã Bàng La và 21 xã thuộc huyện Kiến Thụy .Ngày 6-6-1988,Hội đồng bộ trưởng (nay là Chính Phủ) ban hành Quyết nghị 100-QĐ/HĐBT giải thể huyện Đồ Sơn để tái lập huyện Kiến Thụy gồm 21 xã cũ và thị xã Đồ Sơn gồm thị trấn Đồ Sơn và xã Bàng La .Khi tái lập , thị xã Đồ Sơn có diện tích 30,94km2,dân số có 30.865 người